Các nghệ sỹ trẻ của Nhà hát Kịch rối Nhật Bản từ OSAKA sẽ tổ chức một chương trình giao lưu và biểu diễn tại ba thành phố Bangkok, Kuala Lumpur và Hà Nội để kết nối và sẻ chia kinh nghiệm với các nhà hát múa rối truyền thống ở các nước sở tại.
1. Kịch rối Nhật Bản đến Việt Nam:
Nghệ thuật múa rối Nhật Bản
Cùng với hai loại hình sân khấu khác là kịch Noh và Kabuki,
Kịch rối Nhật Bản là một trong những loại hình nghệ thuật sân khấu cổ xưa nhất của Nhật Bản.
Kịch rối Nhật Bản kết hợp giữa nghệ thuật kể chuyện qua các con rối và âm nhạc. Những câu chuyện trong các vở kịch rối xoay quanh hai chủ đề chính: Những câu chuyện mang tính lịch sử về thời phong kiến còn gọi là Jidaimono và những câu chuyện đương đại kể về những xung đột nảy sinh do rào cản của xã hội có tên là Sewamono.
Kịch rối Nhật Bản hiện tại được thừa hưởng từ phong cách biểu diễn của giữa thế kỷ thứ 18. Mỗi con rối được điều khiển bởi 3 người và khán giả có thể hoàn toàn nhìn thấy họ hiện diện trên sân khấu. Người làm nhiệm vụ kể chuyện và một nghệ sỹ khác chơi đàn ba dây shamisen sẽ ngồi ở trên bục phía bên phải sân khấu. Người kể chuyện của cả vở kịch chỉ có một nên nghệ sỹ đó phải thay đổi giọng nói, thanh đổi âm điệu liên tục để phù hợp với mọi hoàn cảnh và mọi nhân vật.
Trên một kịch bản được viết sẵn, người “đọc” không bị gò ép vào khuôn mẫu mà có thể tự do tạo nên cảm xúc của câu chuyện với phong cách riêng của mình. Gần 160 vở trong số 700 kịch bản có từ thời Edo của loại hình
kịch rối Nhật Bản vẫn còn được lưu giữ và dàn dựng để tiếp tục chinh phục khán giả ngày nay với chất lượng nghệ thuật cùng những câu chuyện kịch tính.
Vào năm 2013, nhân dịp kỷ niệm 40 năm quan hệ Ngoại giao và hợp tác giữa Nhật Bản và các nước ASEAN, Nhà hát Kịch rối truyền thống Nhật Bản lần đã trình diễn tại Kula Lumpur. Sự kiện này không chỉ đánh dấu một mốc lịch sử lần đầu tiên
kịch rối Nhật Bản đến với khu vực Đông Nam Á mà còn mở ra một cơ hội cho những hợp tác về kịch rối truyền thống sau này giữa Nhật Bản và các nước ASEAN. Năm nay, các nghệ sỹ trẻ của Nhà hát
Kịch rối Nhật Bản từ OSAKA sẽ tổ chức một chương trình giao lưu và biểu diễn tại ba thành phố Bangkok, Kuala Lumpur và Hà Nội để kết nối và sẻ chia kinh nghiệm với các nhà hát múa rối truyền thống ở các nước sở tại.
Tại Hà Nội, trích đoạn “Tháp canh đêm” trong vở “Tình yêu cháy bỏng của con gái người bán rau” sẽ được thực hiện tại Nhà hát Múa Rối Việt Nam, 361 Trường Chinh, Quận Thanh Xuân, Hà Nội vào lúc 10h sáng ngày 30.8. Vé mời được phát miễn phí tại 27 Quang Trung, Hoàn Kiếm, Hà Nội từ ngày 18.8.
2. Loại hình kịch rối Nhật Bản:
Bunraku là một hình thức nhà hát múa rối bao gồm sự kết hợp của âm nhạc Samisen, múa rối và joruri. Hình thức nghệ thuật này được phát triển vào cuối của thế kỷ 16, cùng khoảng thời gian với Samisen khi lần đầu được giới thiệu ở Okinawa. Năm 2003,
Bunraku đã được UNESCO công nhận là một trong những kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại.
Bunraku được đặt theo tên một người đã khám phá ra môn nghệ thuật này và phổ biến nó rộng rãi đến với công chúng là Uemura Bunrakuken. Theo phong tục,
Bunraku chỉ được thực hiện bởi những người đàn ông, và thường được trình diễn chủ yếu tại các nhà hát quốc gia ở Osaka và Tokyo. Bunraku đã từng rất phổ biến và được người dân ưa chuộng, nhưng dần dần, lượng khán giả đã ngày càng ít đi do giới trẻ hiện nay tiếp xúc nhiều với công nghệ và lãng quên dần với văn hóa truyền thống dân gian.
Nhà hát múa rối quốc gia Nhật Bản được đặt tại phường Minami, Osaka. Giá vé thường rơi vào khoảng từ 35 đến 50 USD. Có cả tai nghe dịch sang tiếng anh dùng cho người nước ngoài.
Con rối Bunkaru
Có kích cỡ bằng tầm 2/3 so với người thật. Những con rối được xuất hiện trên một bục lớn gần sân khấu với sự điều khiển của bàn tay con người ở phía sau. Lúc đầu khán giả thường tập trung vào con người hơn là con rối, nhưng càng đi sâu vào vở rối, họ sẽ càng ngày càng bị cuốn hút hơn bởi sắc thái tình cảm cũng như những động tác như người thật của con rối.
Tất cả các con rối đều có một bộ khung chung. Có khoảng 50 đầu bằng gỗ có sẵn, được gọi là kashira, mô tả các loại nhân vật khác nhau, từ các anh hùng đại trượng phu (bunshichi) cho đến những cụ già đau khổ (baba).
Khoảng 40 hoặc 50 con rối được sử dụng trong một vở kịch. Nếu được giữ gìn cẩn thận, chúng có thể sử dụng được trong vòng 150 năm. Tóc của chúng được làm bằng sợi tóc người thật và lông bò Tây Tạng, bởi người người thợ thủ công có tay nghề cao. Mất khoảng 3 tuần để làm nên những bộ tóc giả như vậy. Có khoảng 80 kiểu tóc khác nhau dành cho rối nam và 40 kiểu cho rối nữ.
Mỗi con rối được điều khiển bởi ba nghệ sĩ múa rối: một dành cho chân; một dành cho tay trái và các hoạt động của cơ thể; một dành cho tay phải và đầu bao gồm cả việc kiểm soát chuyển đổi nét mặt.
Nghệ sĩ múa rối sẽ mặc quần áo màu đen, trùm khăn màu đen lên mặt, chỉ người chỉ đạo chính là được hở mặt. Để trở thành những người nghệ sĩ tài ba, họ thường được đào tạo từ khi mới 15 tuổi. Họ phải học được cách chuyển động cơ thể thuần thục. 10 năm dành cho việc học chuyển động tay và 10 năm tiếp theo cho chuyển động chân.Ngày nay, ước tính chỉ có khoảng 40 nghệ sĩ múa rối còn lại ở Nhật bản. Với
tour du lịch Nhật Bản của Top Ten, bạn sẽ được thưởng thức những màn biểu diễn nghệ thuật đặc sắc này.
Lồng tiếng cho múa rối
Người lồng tiếng và người chơi nhạc sẽ ngồi cùng một bên trên sân khấu. Họ điều khiển tốc độ của câu chuyện thông qua một loạt các giọng nói khác nhau theo những hoạt động của các con rối. Các câu nói thường được hô vang hơn là đọc, bằng cách sử dụng một kỹ thuật mà phải mất nhiều thập kỷ để làm chủ nó. Một nhà lồng tiếng giỏi là phải biết kiểm soát hơi thở của mình và truyền đạt dựa theo cảm xúc của con rối. Họ thường buộc vào bụng một vành đai đặc biệt trong đó có đậu và cát để đảm bảo rằng hơi thở của sâu và trạng thái cơ thể luôn được cân bằng.
Các vở kịch múa rối nổi tiếng
Một trong các vở kịch nổi tiếng nhất là Kanadehon Chushingura (1748) kéo dài trong vòng 10 tiếng đồng hồ. Dựa trên một sự kiện thực sự xảy ra năm 1702, về 47 anh hùng samurai, những người báo thù cho cái chết của thủ lĩnh của họ và sau đó tự tử.
Các vở kịch khác cũng được biết như Shinju Ten ni Amijima (“Cái chết của một tình yêu tại Amijima”) và Yoshitsune Sembon Zakura (“Yoshitsune và ngàn cây anh đào”). Tác phẩm Yoshitsune Sembon Zakura được viết năm 1748 dựa trên các mối thù cổ xưa giữa gia đình Heike và Genji với nhiều hành động xoay quanh mối thù hằn của 3 thế hệ.
Imoseyama Onna Teiken Chikamatsu Hanji hay còn được biết đến như là Romeo và Juliet của
du lịch Nhật Bản. Một cái chết của đôi tình nhân trẻ đã xảy ra chỉ để giải hòa mối mâu thuẫn và thù hằn giữa hai gia đình. Cái chết thương tâm và đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc cho người xem nhiều thế hệ.
Top Ten Travel tổng hợp