Cá trắng mà ngấm mắm cua/ Ăn no vẫn nhớ vẫn thèm em ơi... Nghe hỏi về món cá trắng kho mắm cua, chị ho tôi ở quê "xổ" ngay hai câu vần vè. Món ăn quê thuộc hàng "cao cấp" này chưa bao giờ thôi khiến những đứa trẻ lớn lên từ gốc rạ như chúng tôi khỏi thòm thèm, thao thức, nhất là thời đi học xa nhà, xa má, xa nồi cá trắng kho... Thời tôi còn nhỏ,
cua đồng nhiều vô kể, ba má tôi được phân cho mảnh ruộng cách nhà 4 cây số. Hai chị em tôi hết tìm cỏ đá cỏ gà, chăn vịt, hái hoa dại thì đến tiết mục bắt cua. Cứ dò dò khắp bờ ruộng, nơi nao có những cái lỗ lớn hơn chai nước suối một tí thì thò tay vào bắt. Gặp con cua thì nắm càng lôi ra.
Nhớ một buổi chiều mùa đông rét mướt, tôi với em tôi lại xuống ruộng chơi và bắt cua, khi về quần áo đứa nào đứa nấy lấm lem trong bùn đất, trời mưa phùn, mà đạp xe thấy trong lòng vui phơi phới. Cái niềm vui trẻ con đến giờ tôi vẫn cảm thấy rõ như thật. Thành quả của một buổi mò cua bắt ốc là nồi
mắm cua thơm lừng. Hai đứa vừa chan vừa húp, ăn say sưa đến độ hai má chảy mồ hôi ròng ròng vì nóng, rồi hí hửng cười nói trong cái nhìn yêu thương của má, trong khi bên ngoài gió bão quật ầm ầm từng cơn. Sáng hôm sau đi học, nhìn tay mình đầy vết cua kẹp dính nước bùn đen sì, lỗ chỗ cả mấy đầu ngón tay.
Cua đồng bắt về ngâm cho hết bùn đất, xong bỏ vào cối giã nhuyễn, lọc lấy nước, bỏ xác cua. Nước lọc được đem đun sôi, nêm gia vị và bỏ nhiều hành củ, mắm, có thể nấu ăn tươi hoặc bỏ vào chai, để vài ba hôm cho lên chua. Buổi sáng, má xách giỏ đi chợ sớm để mua được mớ cá trắng ngon nhất chợ. Má nói, làm cực vậy cho tụi bay ăn rồi đứa nào lớn lên cũng đi khỏi nhà hết trơn! Nói thì nói vậy thôi chứ vẫn tỉ mẫm kho mắm. Cá trắng con cỡ hai ngón tay thon thon, khỏi cần làm ruột rà chi, cứ thế rửa sạch rồi nướng sơ sơ qua lửa than. Công phu dữ lắm! Nướng rồi đem xếp đều vô nồi, đổ
mắm cua đã chua và chút nước mắm ngon vô ngâm đó chừng 30 phút cho cứng và cá đẫm mùi mắm cua. Xắt thêm chút hành tím, lá gừng, chút tiêu, chút bột ngọt, đường và ít dầu đậu phộng rồi để đó.
Đến gần trưa, khi cả bọn sắp đi học về, má mới bắc nồi cá ướp mắm lên lò lửa liu riu. Phải nói, trong ký ức của chị em tôi, chưa có mùi đồ ăn nào hấp dẫn như thế! Mùi cá nướng kho với
mắm cua, mùi lá gừng, mùi hành tím, mùi ớt hiểm chín... Mùi nào mùi nấy tỏa ra khiến ai cũng phải thòm thèm "hỏi khéo" bữa nay nhà mình cũng giỗ hay có đãi tiệc gì không? Bởi chén cơm trắng, chan vào muỗng nước
cá trắng kho mắm cua, cảm nhận vị ngọt của thịt cua đồng tươi, vị béo của gạch cua, mùi thơm dậy của hành tím, lá gừng và vừa đủ độ mặn của nước mắm nhỉ thêm vào, gắp thêm con cá nhỏ trong nồi mà ăn, ăn tới đâu ngon tới đó. Má nhìn bầy con nhỏ ăn mắng yêu: Tụi bay ăn đến lủng nồi cũng không hết thèm.