UBND tỉnh Quảng Trị nhận được đề nghị của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch về việc chỉ đạo các cơ quan liên quan nghiên cứu, tập hợp tư liệu lịch sử, khoa học để lập hồ sơ Di tích quốc gia đặc biệt đối với hệ thống làng hầm Vĩnh Linh và địa đạo Vịnh Mốc, xã Vĩnh Thạch, huyện Vĩnh Linh.
Vịnh Mốc là một làng chài khiêm nhường có gần 100 nóc nhà nằm trên bờ biển phía Đông Nam thị trấn Hồ Xá chừng 13km, cách bãi tắm Cửa Tùng 7km về phía Bắc, cách đảo
Cồn Cỏ anh hùng 30 km về phía Tây. Trong kháng chiến chống Mỹ, ngoài những đặc điểm chung của
Vĩnh Linh là "tuyến đầu của miền Bắc, hậu phương trực tiếp của miền Nam",
Vịnh Mốc có một vị thế vô cùng quan trọng cho việc tập kết và vận chuyển lương thực , vũ khí cho đảo
Cồn Cỏ.
Địa đạo Vịnh Mốc
Tòa bộ địa đạo
Vịnh Mốc trong lòng quả đồi có độ cao chừng 30 mét, rộng hơn 7 ha. Hệ thống đường hầm cấu trúc hình vòm có kích thước khoảng 0.9x1,75 m với độ cao 2034 bao gồm nhiều nhánh nối thông với nhau qua trục chính dài 780 mét, có cửa ra vào, được chống đỡ bằng cột nhà, gỗ, ngụy trang khá kín đáo, tất cả đều đào chếch theo hướng gió, đảm bảo chức năng thông hơi cho đường hầm.
Địa đạo gồm 3 tầng có độ sâu và chức năng khác nhau. Tầng 1 cách mặt đất 8-10 mét dùng để cơ dộng chiến đấu và trú ẩn tạm thời; tầng 2 sâu 12-15 mét là nơi sống và sinh hoạt của dân làng; tầng 3 có độ sâu hơn 30 mét là nơi trung chuyển hàng hóa, vũ khí ra thuyền lên đảo
Cồn Cỏ.
Để đảm bảo cho hàng trăm con người ăn, ở, sinh hoạt an toàn, tiện lợi, dọc hai bên đường hầm người ta khoét vào rất nhiều căn hộ, mỗi căn hộ đủ chỗ cho 3-4 người ở. Ngoài ra trong đường hầm có một hội trường lớn (sức chứa hơn 50 người dùng làm nơi hội họp, biểu diễn văn nghệ, chiếu phim). 3 giếng nước, bếp Hoàng Cầm, kho gạo, trạm phẫu thuật, trạm gác, máy điện thoại... đặc biệt có nhà hộ sinh, nơi ra đời của 17 trẻ suốt trong 2 năm 1967-1978.
Sinh hoạt của một gia đình ở địa đạo Vịnh Mốc
Việc tổ chức phòng tránh, bảo vệ địa đạo
Vịnh Mốc rất phức tạp, đòi hỏi tính tổ chức, tự giác cao, bởi lẽ không chỉ đạn bom trút xuống mà còn người nhái, gián điệp tìm cách xâm nhập. Trong gần 2000 ngày đêm tồn tại ( từ năm 1965-1972) việc 17 đứa trẻ ra đời an toàn không một người nào bị thương dã nói lên sự lựa chọn đúng đắn, là sự kỳ diệu về mảnh đất và con người nơi đây.
Hơn thế nữa, vượt qua hoàn cảnh, họ không chỉ tồn tại mà còn tổ chức hàng trăm chuyến thuyền nan tiếp vận cho đảo
Cồn Cỏ. Đảo
Cồn Cỏ đứng vững và được Nhà nước tuyên dương anh hùng hai lần trong đó có sự đóng góp xứng đáng của quân và dân làng hầm
Vịnh Mốc.
Sau khi đất nước thống nhất, năm 1976, Bộ Văn hóa- Thông tin đã quyết định công nhận địa đạo
Vịnh Mốc là di tích quốc gia và đưa vào danh mục di tích đặc biệt quan trọng.Cũng từ đó, di tích này luôn được Đảng, Chính phủ và các ngành chức năng hết sức quan tâm đầu tư tôn tạo để gìn giữ di sản quý báu này. Hiện nay địa đạo
Vịnh Mốc là điểm thu hút mọi du khách đông nhất trong tuyến du lịch nổi tiếng và độc đáo.
Top Ten Travel Tổng hợp