Khám phá những nét độc đáo trong thư pháp Nhật Bản

Thư pháp Nhật Bản, một nghệ thuật cổ truyền đã tồn tại hàng ngàn năm, không chỉ là việc viết chữ mà còn là một hành trình khám phá tâm hồn. Với những nét bút uyển chuyển trên nền giấy trắng, người nghệ sĩ thư pháp đã tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, mang đậm dấu ấn văn hóa riêng biệt khiến nhiều tín đồ du lịch Nhật Bản say mê. Vậy nên, hãy cùng Top Ten Travel tìm hiểu thêm về loại hình thư pháp độc đáo này trong bài viết sau nhé!

Thư pháp Nhật Bản là một nghệ thuật cổ truyền đã tồn tại hàng ngàn năm

I. Thư pháp Nhật Bản là gì?

Thư pháp Nhật Bản, hay còn gọi là thư đạo (書道), là một hình thức nghệ thuật truyền thống độc đáo của Nhật Bản, kết hợp giữa việc viết chữ và biểu đạt tinh thần. Thông qua việc sử dụng bút lông và mực trên giấy, người nghệ sĩ thư pháp không chỉ tái hiện lại những ký tự Hán tự mà còn thể hiện tâm hồn, cá tính và cái đẹp của ngôn ngữ. Thư pháp Nhật Bản không đơn thuần là một kỹ năng viết chữ mà còn là một hành trình tu dưỡng tâm hồn, nơi con người tìm kiếm sự cân bằng giữa cái tôi và vũ trụ.

Thư pháp Nhật Bản, hay còn gọi là thư đạo (書道), là một hình thức nghệ thuật truyền thống độc đáo của Nhật Bản

Theo các tín đồ du lịch Nhật Bản, mỗi nét bút trong thư pháp đều mang một ý nghĩa sâu sắc, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa hình thức và nội dung. Các yếu tố như độ đậm nhạt của nét bút, tốc độ, góc nghiêng, khoảng cách giữa các chữ đều được cân nhắc kỹ lưỡng để tạo nên một tác phẩm hoàn chỉnh. Bên cạnh việc thể hiện vẻ đẹp của chữ viết, thư pháp Nhật Bản còn là một phương tiện để truyền tải những giá trị văn hóa, đạo đức và triết lý sống của người Nhật.

Mỗi nét bút trong thư pháp đều mang một ý nghĩa sâu sắc, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa hình thức và nội dung

Bên cạnh đó, thư pháp Nhật Bản không chỉ là một môn nghệ thuật mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân xứ sở phù tang. Việc luyện tập thư pháp giúp con người rèn luyện tính kiên nhẫn, sự tập trung và khả năng cảm thụ cái đẹp. Đồng thời, thư pháp cũng là một cầu nối để mọi người hiểu sâu hơn về lịch sử và văn hóa của đất nước mặt trời mọc.

II. Nguồn gốc thư pháp Nhật Bản từ đâu?

Thư pháp Nhật Bản có nguồn gốc từ Trung Quốc cổ đại. Cùng với sự du nhập của Phật giáo vào Nhật Bản vào khoảng thế kỷ thứ VI, nghệ thuật thư pháp cũng được truyền bá sang đất nước mặt trời mọc. Ban đầu, người Nhật tiếp thu và phát triển thư pháp theo đúng phong cách của Trung Quốc, sử dụng các loại chữ Hán cổ điển.

Thư pháp Nhật Bản có nguồn gốc từ Trung Quốc cổ đại

Tuy nhiên, theo thời gian, thư pháp Nhật Bản đã dần hình thành nên một phong cách riêng biệt. Người Nhật đã sáng tạo ra hệ thống chữ Kana để viết tiếng Nhật, và từ đó, thư pháp cũng phát triển theo hướng độc đáo hơn. Các nghệ nhân Nhật Bản đã kết hợp chữ Hán và chữ Kana một cách hài hòa, tạo nên những tác phẩm thư pháp mang đậm bản sắc văn hóa, thu hút đông đảo các tín đồ du lịch Nhật Bản đến chiêm ngưỡng và khám phá.

III. Hướng dẫn cách viết thư pháp Nhật Bản đúng cách

Viết thư pháp Nhật Bản không chỉ đơn thuần là việc cầm bút và viết chữ lên giấy, mà còn là một quá trình kết hợp giữa kỹ thuật, tinh thần và nghệ thuật. Dưới đây là một hướng dẫn chi tiết giúp bạn bắt đầu hành trình khám phá viết thư pháp Nhật Bản sao cho đúng cách. Cùng theo dõi nhé!

1. Tư thế ngồi

Trong thư pháp Nhật Bản, tư thế ngồi không chỉ đơn thuần là một tư thế thoải mái mà còn là một phần không thể thiếu trong việc tạo ra những nét chữ đẹp và cân đối. Tư thế ngồi đúng sẽ giúp cơ thể bạn thư giãn, tập trung và điều khiển bút lông một cách chính xác. Tư thế ngồi truyền thống thường được khuyến khích là ngồi quỳ trên một chiếc gối nhỏ (zafu). Tư thế này giúp giữ lưng thẳng, vai thả lỏng, và tạo ra một khoảng cách phù hợp giữa cơ thể và bàn viết. Tuy nhiên, nếu bạn không quen với tư thế này, bạn có thể ngồi trên ghế nhưng vẫn giữ lưng thẳng và hai chân chạm sàn.

Tư thế ngồi đúng sẽ giúp cơ thể bạn thư giãn, tập trung và điều khiển bút lông một cách chính xác

Một số lưu ý quan trọng khi ngồi viết thư pháp mà bạn nên biết trước chuyến du lịch Nhật Bản:

• Lưng thẳng: Giữ lưng thẳng giúp duy trì sự cân bằng và ổn định cho cơ thể, đồng thời tạo điều kiện cho cánh tay và cổ tay chuyển động linh hoạt.
• Vai thả lỏng: Vai căng cứng sẽ ảnh hưởng đến sự uyển chuyển của cánh tay và làm cho nét chữ trở nên cứng nhắc.
• Chân đặt chắc chắn: Hai chân đặt chắc chắn trên sàn hoặc trên một chiếc ghế thấp sẽ giúp bạn giữ thăng bằng và ổn định.
• Khoảng cách giữa mắt và giấy: Khoảng cách này nên vừa phải để bạn có thể quan sát toàn bộ trang giấy và điều khiển bút lông một cách dễ dàng.

2. Cách cầm bút

Cách cầm bút trong thư pháp Nhật Bản không chỉ đơn thuần là nắm chặt cây bút mà nó là một nghệ thuật đòi hỏi sự tinh tế và khéo léo. Cách cầm bút đúng sẽ giúp bạn kiểm soát được lực tay, độ nghiêng của bút và tạo ra những nét chữ đa dạng, từ mảnh mai đến đậm nét. Cách cầm bút truyền thống thường được gọi là "Ngũ chỉ chấp bút". Theo đó, bạn sẽ dùng năm ngón tay để cầm bút:

• Ngón cái: Đặt ở phía trên thân bút, tạo điểm tựa cho bàn tay.
• Ngón trỏ: Đặt ở phía dưới thân bút, đóng vai trò điều khiển hướng và độ nghiêng của bút.
• Ngón giữa: Hỗ trợ ngón trỏ, giúp tăng cường lực khi viết.
• Ngón áp út và ngón út: Ôm lấy thân bút, tạo sự ổn định cho bàn tay.

Cầm bút trong thư pháp Nhật Bản không chỉ là nắm chặt cây bút mà nó là một nghệ thuật đòi hỏi sự tinh tế và khéo léo

3. Trang phục khi viết

Trong thư pháp Nhật Bản, không chỉ tư thế ngồi và cách cầm bút mới quan trọng mà trang phục cũng đóng một vai trò nhất định trong việc tạo nên một không gian thanh tịnh và tập trung. Mặc dù không có quy định cụ thể về trang phục khi viết thư pháp, nhưng việc lựa chọn trang phục phù hợp sẽ giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn.  Vì vậy, nếu muốn trải nghiệm thử viết thư pháp khi đi du lịch Nhật Bản, bạn nên chú ý đến một số yếu tố sau:

Trang phục cũng đóng một vai trò nhất định trong việc tạo nên một không gian thanh tịnh và tập trung khi viết thư pháp

• Vải mềm mại: Nên chọn những loại vải mềm mại, thấm hút mồ hôi tốt như cotton hoặc lụa. Tránh những loại vải cứng, gây cọ xát và khó chịu.
• Màu sắc nhã nhặn: Những màu sắc nhã nhặn như trắng, đen, xám hoặc các màu pastel sẽ giúp bạn tập trung hơn. Tránh những màu sắc quá sặc sỡ hoặc có họa tiết quá cầu kỳ.
• Cổ áo: Nên chọn những bộ đồ có cổ áo tròn hoặc cổ thuyền để tránh mực văng lên cổ áo.
• Tay áo: Tránh những bộ đồ có tay áo quá rộng hoặc có nhiều chi tiết rườm rà vì dễ bị mực dính vào.

IV. Một vài phong cách trong nghệ thuật thư pháp tại Nhật

Thư pháp Nhật Bản có nhiều phong cách khác nhau, mỗi phong cách đều có những đặc trưng riêng biệt về nét chữ, tốc độ viết và ứng dụng. Dưới đây là một vài phong cách phổ biến mà bạn có thể tham khảo trước chuyến du lịch Nhật Bản.

1. Tensho

Tensho, hay còn gọi là Triện thư, là một trong những phong cách thư pháp lâu đời nhất và uy nghiêm nhất của Nhật Bản. Nguồn gốc của Tensho có thể truyền về thời kỳ cổ đại, khi mà chữ Hán được du nhập vào Nhật Bản và được các nghệ nhân sáng tạo và phát triển. Đặc trưng nổi bật của Tensho là những nét chữ vuông vắn, cứng cáp và có phần góc cạnh. Các nét chữ được viết một cách tỉ mỉ và cẩn trọng, thể hiện sự trau chuốt và tinh tế của người nghệ sĩ. Mỗi nét bút đều mang một ý nghĩa sâu sắc, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa hình thức và nội dung.

Tensho là một trong những phong cách thư pháp lâu đời nhất và uy nghiêm nhất của Nhật Bản

Tensho thường được sử dụng để viết trên con dấu, các văn bản quan trọng hoặc các tác phẩm thư pháp mang tính trang trọng. Phong cách này mang đến cảm giác cổ kính, uy nghiêm và thể hiện sự tôn kính đối với truyền thống. Ngày nay, Tensho vẫn được nhiều người yêu thích và tìm hiểu. Việc luyện tập Tensho không chỉ giúp người học rèn luyện tính kiên nhẫn, sự tập trung mà còn giúp họ hiểu sâu hơn về lịch sử và văn hóa của Nhật Bản.

2. Kaisho

Kaisho, hay còn gọi là Khải thư, là phong cách thư pháp cơ bản nhất và được xem như là nền tảng cho những người mới bắt đầu tập viết, chẳng hạn như các tín đồ du lịch Nhật Bản. Kaisho đặc trưng bởi những nét chữ rõ ràng, đều đặn và cân đối, tạo nên một cảm giác thanh lịch và dễ đọc. Các nét chữ trong Kaisho thường được viết một cách chậm rãi và cẩn trọng, mỗi nét bút đều được kiểm soát chặt chẽ. Điều này giúp người viết rèn luyện tính kiên nhẫn, sự tập trung và khả năng kiểm soát bút lông. Kaisho cũng rất chú trọng đến cấu trúc của từng chữ cái, đảm bảo sự cân đối và hài hòa giữa các bộ phận của chữ.

Kaisho là phong cách thư pháp cơ bản nhất và được xem như là nền tảng cho những người mới bắt đầu tập viết

3. Reisho

Reisho, hay còn gọi là Lệ thư, là một trong những phong cách thư pháp quan trọng của Nhật Bản. Nó được xem là một dạng biến thể của Kaisho, nhưng với những nét chữ uyển chuyển và thanh thoát hơn. Reisho thường được sử dụng trong các văn bản hành chính, tài liệu pháp lý, hoặc những tác phẩm thư pháp mang tính trang trọng. Đặc trưng nổi bật của Reisho là các nét chữ có phần kéo dài và uốn lượn hơn so với Kaisho, tạo nên một cảm giác mềm mại và uyển chuyển. Tuy nhiên, cấu trúc của các chữ vẫn giữ được sự cân đối và hài hòa. Reisho thường được viết bằng mực đen đậm, trên giấy trắng, tạo nên sự tương phản rõ nét và tăng thêm vẻ đẹp thẩm mỹ cho tác phẩm.

Reisho là một trong những phong cách thư pháp quan trọng của Nhật Bản

4. Gyosho

Gyosho, hay còn gọi là Hành thư, là một phong cách thư pháp Nhật Bản nổi tiếng với sự phóng khoáng và uyển chuyển trong nét chữ. Khác với Kaisho và Reisho có nét chữ vuông vắn và cứng cáp, Gyosho mang đến một cảm giác tự do và trôi chảy hơn. Các nét chữ trong Gyosho được viết liên tục, ít khi ngắt quãng, tạo nên một dòng chảy mềm mại và uyển chuyển. Theo các tín đồ du lịch Nhật Bản, điểm nổi bật của Gyosho chính là sự kết hợp giữa nét thẳng và nét cong, tạo ra một sự hài hòa giữa nội dung và hình thức. Các nét chữ thường được viết nhanh hơn so với Kaisho và Reisho, đòi hỏi người viết phải có kỹ năng kiểm soát bút lông tốt. Gyosho thường được sử dụng để viết thơ, văn xuôi hoặc những tác phẩm thư pháp mang tính nghệ thuật cao.

Gyosho là một phong cách thư pháp Nhật Bản nổi tiếng với sự phóng khoáng và uyển chuyển trong nét chữ

5. Sousho

Sousho, hay còn gọi là Thảo thư, là phong cách thư pháp tự do và phóng khoáng nhất trong các phong cách thư pháp Nhật Bản. Nếu như Kaisho mang đến sự cân đối và đều đặn, Gyosho mang đến sự uyển chuyển và mềm mại thì Sousho lại là một bức tranh đầy màu sắc với những nét chữ biến hóa khôn lường. Đặc trưng nổi bật của Sousho là sự kết nối liền mạch giữa các nét chữ. Bút lông di chuyển một cách nhanh chóng và tự do trên giấy, tạo ra những đường nét uốn lượn, biến hóa không ngừng. Sousho không chỉ đòi hỏi kỹ năng viết chữ thuần thục mà còn đòi hỏi sự sáng tạo và cảm xúc của người viết. Mỗi tác phẩm Sousho đều là một bản độc tấu, thể hiện cá tính và phong cách riêng của người nghệ sĩ.

Sousho là phong cách thư pháp tự do và phóng khoáng nhất trong các phong cách thư pháp Nhật Bản

V. Những dụng cụ cơ bản để viết thư pháp Nhật Bản

Nếu như bạn có ý định học viết thư pháp khi đi du lịch Nhật Bản thì hãy lưu ngay một số dụng cụ cơ bản dưới đây để có sự chuẩn bị chỉn chu và tốt nhất nhé!

Với những nét bút uyển chuyển trên giấy trắng đã tạo ra các tác phẩm độc đáo, mang đậm dấu ấn văn hóa riêng biệt

• Bút lông (Fude): Đây là công cụ quan trọng nhất trong thư pháp. Bút lông được làm từ lông động vật như lông dê, lông cừu, hoặc lông ngựa. Mỗi loại lông sẽ tạo ra những nét chữ khác nhau, từ mềm mại đến cứng cáp. Người viết cần chọn loại bút phù hợp với phong cách thư pháp mà mình muốn thực hiện.
• Mực (Sumi): Mực thư pháp thường được làm từ than củi nghiền mịn. Mực có thể ở dạng thanh hoặc dạng bột. Khi sử dụng, mực sẽ được mài trên nghiên mực để tạo ra một hỗn hợp đậm đặc. Chất lượng của mực ảnh hưởng rất lớn đến màu sắc và độ đậm nhạt của nét chữ.
• Nghiên mực (Suzuri): Nghiên mực là một tấm đá hoặc gỗ được dùng để mài mực. Nghiên mực thường được làm từ đá tự nhiên như đá hoa cương hoặc đá núi lửa.
• Giấy thư pháp (Washi): Giấy thư pháp Nhật Bản thường được làm từ sợi cây dâu tằm. Giấy washi có độ bền cao, bề mặt mịn và thấm mực tốt, tạo điều kiện thuận lợi cho việc viết thư pháp.
• Bàn viết (Boku): Bàn viết là một chiếc bàn thấp, có bề mặt phẳng để đặt giấy và các dụng cụ khác. Bàn viết thường được làm từ gỗ hoặc tre.
• Chăn giấy (Bunchin): Chăn giấy là một tấm vải hoặc mảnh giấy dày được đặt dưới tờ giấy viết để giữ cố định giấy và tránh làm nhòe mực.
• Lót giấy (Shitajiki): Lót giấy là một tấm vật liệu mỏng, thường được làm từ nhựa hoặc cao su, đặt dưới chăn giấy để bảo vệ mặt bàn.
• Ngoài ra, để chỉn chu hơn, bạn có thể chuẩn bị thêm bình nước để pha mực và làm sạch bút lông, dao nhỏ để cát giấy, tấm vải mềm để lau sạch bàn viết và bút,...

Thư pháp Nhật Bản không chỉ đơn thuần là một môn nghệ thuật viết chữ, mà còn là sự kết hợp hài hòa giữa nét đẹp hình thức và tinh thần. Qua từng nét bút, người nghệ sĩ đã gửi gắm cả tâm hồn, trí tuệ và sự tinh tế của mình. Thư pháp Nhật Bản là một di sản văn hóa quý báu, xứng đáng được trân trọng và phát huy. Do đó, nếu bạn là một người thích tìm hiểu về những truyền thống văn hoá lâu đời thì đừng chần chờ thêm nữa. Hãy book ngay những tour Nhật Bản thật thú vị tại Top Ten Travel để cùng chúng tôi khám phá ngay nhé!

Top Ten Travel