Văn hóa trà đạo Nhật Bản và những nét độc đáo có thể bạn chưa biết

Văn hóa trà đạo Nhật Bản từ lâu đã trở thành nét đẹp tiêu biểu làm nên “thương hiệu” cho nền văn hóa lâu đời của xứ sở Phù Tang. Nghệ thuật thưởng trà của người dân đất nước mặt trời mọc không chỉ được biết đến với sự tinh tế, tỉ mỉ và độc đáo trong cách pha chế mà còn gây ấn tượng bởi cảm thức nghệ thuật được ẩn chứa bên trong. Cùng theo chân Top Ten Travel khám phá những nét độc đáo trong văn hóa trà đạo của người Nhật ngay trong bài viết dưới đây bạn nhé! 

Văn hóa trà đạo Nhật Bản từ lâu đã trở thành nét đẹp tiêu biểu làm nên “thương hiệu” cho nền văn hóa lâu đời của xứ sở Phù Tang

1. Trà đạo Nhật Bản là gì?

Trà đạo trong tiếng Nhật thường được gọi là “Chanoyu”, “Chado” hay “Sado”, dịch trực tiếp sẽ có ý nghĩa là “lối uống trà”. Trà đạo trong văn hóa Nhật Bản được biết đến là sự đổi mới và nâng cấp từ hoạt động phục vụ thức uống đơn giản cho khách thành nghệ thuật biểu diễn về phương thức chuẩn bị cũng như pha chế trà. Thưởng thức trà đạo Nhật Bản từ lâu đã là một trong những trải nghiệm văn hóa hấp dẫn nhất mà bất cứ ai cũng không muốn bỏ lỡ khi đi du lịch Nhật Bản. 

2. Lịch sử hình ảnh văn hóa trà đạo Nhật Bản

Trà đạo Nhật Bản được cho là bắt nguồn từ Thiền Tông Phật giáo. Vào khoảng cuối thế kỷ thứ VI, các học giả người Nhật đã thể hiện sự quan tâm lớn đến Phật giáo nên đã đi đến Trung Quốc để nghiên cứu sâu hơn về tôn giáo này. Tại đây, các học giả và nhà sư Nhật Bản đã bắt đầu tiếp xúc với văn hóa thưởng trà của người dân Trung Hoa và dần hình thành sự yêu thích mãnh liệt. Sau đó, họ quyết định mang về quê nhà và phát triển thành nghệ thuật trà đạo của riêng dân tộc mình. 

Văn hóa trà đạo Nhật Bản có lịch sử hình thành, tồn tại và phát triển từ lâu đời

Kể từ khoảng thế kỷ XII, nghệ thuật trà đạo Nhật Bản đã vô cùng phát triển và bắt đầu lan rộng khắp cả nước. Trà đạo lúc này không còn gắn liền với các vị tu sĩ Phật giáo nữa, bất cứ tầng lớp nào trong xã hội cũng đều có thể trở thành trà sư, từ Thiên Hoàng, võ sĩ Samurai, quý tộc, người giàu cho đến giai cấp dân thường. Theo đó, Sen Rikyu là nhân vật nổi tiếng nhất trong số tất cả các trà sư tại Nhật Bản. Ông cũng chính là người đã viết ra 7 quy tắc quan trọng về trà để giải thích ý nghĩa cũng như bày tỏ thái độ của ông đối với trà và văn hóa thưởng trà.

3. Văn hóa trà đạo Nhật Bản có ý nghĩa như thế nào? 

Về ý nghĩa, văn hóa trà đạo Nhật Bản thực tế không chỉ đơn giản là việc thưởng thức trà, mà thông qua phương thức chuẩn bị, pha chế cũng như các nghi thức khác trong quá trình thưởng trà, người Nhật muốn được hòa mình vào thiên nhiên mộc mạc tươi đẹp, giúp tâm hồn được thanh lọc và tĩnh lặng trở lại sau những bộn bề của cuộc sống thường ngày.

Nghệ thuật thưởng trà của người dân đất nước mặt trời mọc được biết đến với sự tinh tế, tỉ mỉ và độc đáo trong cách pha chế

Chính vì những ý nghĩa như thế, không gian diễn ra hoạt động thưởng thức trà đạo cũng được người Nhật đặc biệt quan tâm và lưu ý. Theo đó, người dân xứ Phù Tang thường xây các phòng trà và bài trí nội thất bên trong sao cho gần gũi nhất với thiên nhiên, giúp người thưởng thức có thể vừa thưởng trà vừa ngắm nhìn cảnh vật tươi đẹp thay đổi qua bốn mùa. Người Nhật tin rằng, môi trường thưởng trà có ảnh hưởng đến hành trình tìm kiếm vẻ đẹp đích thực trong cõi thế tục của họ, giúp gia tăng khả năng giác ngộ cũng như đánh thức niềm tin và sự trân trọng đối với cái đẹp.  

4. Các trường phái trà đạo phổ biến ở Nhật Bản

Nghệ thuật trà đạo ngày nay đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa của xứ sở Phù Tang. Trà đạo Nhật Bản phát triển rực rỡ và được phân chia thành nhiều trường phái khác nhau với những điểm khác biệt đầy tinh tế. Cùng Top Ten Travel khám phá ngay dưới đây bạn nhé! 

• Trường phái Urasenke: Urasenke chính là trường phái trà đạo lớn nhất, ước tính có hơn một nửa trà nhân trên toàn Nhật Bản theo trường phái này. Mối ưu tiên hàng đầu của trường phái Urasenke đó chính là làm hài lòng người thưởng thức. Chính vì vậy, các trà sư Urasenke thường chú trọng việc sử dụng loại trà và các dụng cụ pha chế có chất lượng tốt cũng như cách thức bài trí sao cho để lại những ấn tượng sâu sắc nhất đối với khách.
• Trường phái Omotesenke: Bên cạnh Urasenke, Omotesenke cũng là một trường phái trà đạo nổi tiếng tại xứ sở hoa anh đào. Theo đó, các trà sư theo trường phái Omotesenke thường chú trọng vào sự đơn giản và tôn trọng những giá trị truyền thống cũ. Trà sư phái Omotesenke ưu tiên sử dụng các công cụ đơn giản hơn để pha trà, đồng thời phong cách pha trà của họ thường có xu hướng làm cho trà ít sủi bọt hơn, để người thưởng thức có thể cảm nhận được sự sâu lắng mà hương vị trà đem lại.
• Trường phái Mushakojisenke: Mushakojisenke là trường phái trà đạo Nhật Bản nổi tiếng bởi sự tinh gọn. Theo đó, các trà sư phái Mushakojisenke thường loại bỏ tối đa sự lãng phí trong phòng trà cũng như những hành động không cần thiết trong quá trình chuẩn bị, pha chế và bày trí trà.

Nghệ thuật thưởng trà của người Nhật là một trong những nét văn hóa hấp dẫn nhất mà bất cứ ai cũng không muốn bỏ lỡ

5. Loại trà được sử dụng trong nghệ thuật trà đạo Nhật Bản

Trà được xem là một phần quan trọng, không thể thiếu để có thể tạo nên một buổi thưởng thức trà đạo hoàn chỉnh của người dân xứ sở Phù Tang. Ngày nay có khá nhiều loại trà được người Nhật sử dụng để pha chế trà đạo, tiêu biểu nhất có thể kể đến một số loại như:

• Trà Sencha: Sencha là một loại trà phổ biến của Ryokucha (trà xanh) với phần lá trà được hấp ngay khi còn tươi, sau đó sẽ được vò và sao khô cùng lúc, do đó có hương vị thơm ngon đặc biệt hơn các loại trà khác. Hương vị của trà Sencha được đánh giá khá thanh mát, có sự cân bằng hoàn hảo giữa vị ngọt và vị chan chát nhẹ nơi đầu lưỡi. 
• Trà Gyokuro: Gyokuro là tên gọi của một loại trà xanh thượng hạng tại xứ sở Phù Tang. Trà Gyokuro sử dụng lá trà giống như Matcha. Lá trà sẽ được hái từ đồi chè và được cản nắng trong một khoảng thời gian nhất định. Nhờ thế mà những tách trà Gyokuro thường có mùi thơm cực kỳ tươi mát, sảng khoái và thanh thuần khiến người thưởng thức có cảm giác lưu luyến khó quên.
• Trà Matcha: Nhắc đến các loại trà Nhật Bản, chắc chắn chúng ta không thể không kể đến bột trà Matcha. Để tạo nên Matcha, lá trà sẽ được hái ngay từ lá non, sau đó được che kín bởi màng/vải mỏng để ngăn ánh sáng mặt trời tiếp cận. Lá trà tiếp tục sẽ được hấp và sấy khô, đồng thời loại bỏ phần gân lá và thân mảnh, cuối cùng là nghiền thành bột mịn. Bột Matcha thường được người Nhật hòa tan trong nước để thưởng thức, mùi thơm dịu nhẹ, hương vị hơi chát nhẹ, hậu ngọt và cực kỳ giàu dinh dưỡng.

Đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức những thức trà thơm ngon, hấp dẫn kể trên trong hành trình tour du lịch Nhật Bản sắp tới bạn nhé! Đảm bảo bạn sẽ mê mẩn tự khi nào chẳng hay đấy! 

Matcha - thức uống nổi tiếng trong đời sống văn hóa của người dân xứ Phù Tang

6. Bộ dụng cụ dùng để pha trà đạo Nhật Bản

Văn hóa thưởng thức trà đạo Nhật Bản được đánh giá cao bởi sự cầu kỳ và tinh tế trong từng phương thức chuẩn bị, pha chế và bày trí. Trong đó, bộ dụng cụ để pha trà đạo của người dân xứ anh đào thường bao gồm rất nhiều món đồ khác nhau. Du khách có thể tham khảo một số dụng cụ pha trà cơ bản như dưới đây:

• Ấm và chén trà: Ấm và chén trà chính là những dụng cụ quan trọng nhất trong quá trình thưởng thức trà đạo Nhật Bản. Ấm và chén trà được các trà sư sử dụng khá đa dạng về kích thước, kiểu dáng, được thiết kế đẹp và đầy tinh tế để có thể dùng cho nhiều mục đích khác nhau.
• Tống trà: Dụng cụ này thường được làm bằng gỗ hoặc thủy tinh, giúp giảm nhiệt độ của trà cũng như giúp cho phần nước trà được trộn đều hơn.
• Khay trà: Khay trà tại Nhật thường được làm từ gỗ, màu sắc được lựa chọn sao cho phù hợp với ấm và chén trà để tăng thêm vẻ đẹp cũng như sự hài hòa cho tổng thể. 
• Hộp đựng trà: Hộp đựng trà hay còn được gọi là Natsume, có hình dạng trông như quả táo tàu, thường được làm bằng gốm truyền thống, có tác dụng bảo quản trà, hạn chế hương trà bị bay đi.
• Lọc trà: Dụng cụ này được các trà sư Nhật Bản sử dụng để lọc bỏ phần cặn trà, giúp cho nước trà được trong hơn, đẹp mắt hơn. 
• Muỗng hoặc vá múc trà: Muỗng và vá sử dụng để múc nước trà vào trong bát thường được làm bằng ngà, kim loại hoặc tre. 
• Khăn vệ sinh: Thường bao gồm Chankin dùng để lau sạch bát uống trà và Fukusa để lau sạch muỗng cũng như hộp đựng trà.
• Dụng cụ đánh trà: Dụng cụ này được các trà sư sử dụng để khuấy hoặc đánh trà sau khi thêm nước.

Một số dụng cụ cơ bản dùng để pha trà đạo Nhật Bản

7. Không gian thưởng thức trà đạo Nhật Bản đúng điệu

Phòng trà (hay còn được gọi là trà thất, trong tiếng Nhật là “Chashitsu”) là những căn phòng hoặc những ngôi nhà được người Nhật dành riêng cho mục đích duy nhất chính là thưởng thức trà đạo. Không gian bên trong các phòng trà Chashitsu thường được bày trí khá đơn giản với những dụng cụ pha chế và đồ trang trí. Trong đó, các món đồ trang trí được người Nhật sử dụng thường mang đến cảm giác gần gũi và quen thuộc như cỏ cây, hoa lá, tranh thư pháp,... 

Theo truyền thống, phòng trà Chashitsu phải có độ rộng đủ để chứa bốn chiếc chiếu rưỡi Tatami. Trong đó, chiếc chiếu được đặt ở trung tâm sẽ là nơi bày biện các dụng cụ pha trà để các trà nhân ngồi xung quanh có thể dễ dàng chiêm ngưỡng. Chỉ cần bước vào không gian trà thất, bạn sẽ ngay lập tức cảm nhận được sự bình yên và thư giãn tuyệt đối trong tâm hồn.

8. Những nghi thức quan trọng khi thưởng thức trà đạo Nhật Bản

Bên cạnh sự cầu kỳ và tinh tế trong phương thức pha chế, văn hóa thưởng thức trà đạo Nhật Bản còn được đánh giá cao bởi tính nghi thức và tượng trưng cao:

• Chủ nhà (hay còn gọi là Teishu) thường mặc trang phục Kimono để tiếp khách. Ngày nay, chủ nhà đôi khi cũng có thể diện trang phục hiện đại tuy nhiên vẫn phải trang trọng và lịch sự.
• Khách thưởng trà cũng cần chọn những bộ trang phục có màu sắc nhã nhặn và tối màu, cởi giày trước khi được dẫn vào phòng chờ của phòng trà.
• Chủ nhà và khách thưởng trà chào đón nhau bằng cái cúi đầu im lặng. Sau đó mọi người sẽ thực hiện nghi thức thanh tẩy bằng việc rửa tay và súc miệng tại một bồn đá.
• Trong phòng trà, các trà nhân cũng có thể đưa ra lời bình về tranh ảnh hoặc bình hoa được trang trí của chủ nhà.
• Khi khách thưởng trà đã yên vị bằng tư thế Seiza, các trà sư sẽ bắt đầu thực hiện các nghi thức pha trà và trao bát trà cho vị khách đầu tiên, đây cũng chính là vị khách quan trọng nhất.
• Người thưởng trà cần nâng bát trà để thể hiện sự tôn trọng của mình đối với các trà sư, xoay bát, nhấp một ngụm trà, khen ngợi hương vị và chuyển bát cho vị khách tiếp theo.
• Quy trình thưởng trà này sẽ được lặp lại và xoay vòng cho đến khi tất cả mọi người trong đều đã thưởng thức hết trà.

Văn hóa trà đạo Nhật Bản được đánh giá cao bởi sự cầu kỳ và tinh tế trong từng phương thức chuẩn bị, pha chế và bày trí

Trên đây là một số thông tin cần biết về văn hóa trà đạo Nhật Bản đặc sắc của người dân xứ sở Phù Tang mà Top Ten Travel tổng hợp được và muốn chia sẻ đến Quý du khách. Chắc chắn khám phá nghệ thuật trà đạo Nhật Bản sẽ là một trong những trải nghiệm thú vị và hấp dẫn nhất mà du khách tuyệt đối không nên bỏ lỡ khi đi du lịch tại đất nước xinh đẹp này.

Bảo Trân