Du lịch Sapa, du khách không chỉ được tận hưởng kì nghỉ với khí hậu tuyệt vời, khung cảnh lung linh, huyền bí và quyến rũ đến mê hồn mà du khách còn được thưởng thức những món ăn ngon đặc sản của người dân địa phương. Lợn cắp nách Nếu lần đầu tiên nghe thấy cái tên "lợn cắp nách", chắc chắn nhiều người miền xuôi sẽ không hiểu, nhưng với người nông dân vùng Tây Bắc, đặc biệt đối với người Lai Châu đều biết đó là một loại đặc sản tạo nên hương vị đặc trưng không thể quên với ai đã từng một lần thưởng thức. Lợn cắp nách hay một số vùng gọi là lợn lửng là loại lợn đặc sản có nhiều ở vùng cao, đặc biệt là Lai Châu. Loài lợn này ra đời là do thói quen chăn nuôi lạc hậu của người dân tộc thiểu số vùng cao như Hơ Mông, Thái, Dao... Hình thức nuôi chủ yếu của đồng bào là chăn thả tự nhiên, vì thế lợn rất chậm lớn, trung bình chỉ 10 đến 15 kg, con to cũng tầm 20kg. Vì lợn không quá nặng nên người dân địa phương khi đi chợ phiên thường cho vào gùi, xách tay, cắp vào nách vì thế mới có tên là "lợn cắp nách". [caption id="attachment_43032" align="aligncenter" width="450"]
Lợn cắp nách đặc sản đặc biệt của người dân Lai Châu.[/caption] Muốn làm thịt lợn cắp nách ngon thì phải thui mà thui thì phải đủ hai lớn mới đạt yêu cầu. Thui xong được cạo sạch, xẻ ra thành từng phần để chế biến thành món ăn ngon. Có thể chế biến nhiều món ăn từ thịt lợn cắp nách như: thịt ba chỉ, thịt mông dùng để hấp, thịt từ vai trở lên được dùng để nướng, thịt phần thủ, bụng được dùng để nấu giả cầy, bộ lòng được làm sạch để luộc, xương lọc rồi để chế biến thành các món cánh. Ăn thịt lợn cắp nách không khác gì khi ăn thịt lợn rừng vì thịt chúng rất thơm ngon, hầu như không có mỡ, miếng nào có mỡ thì cũng không ngấy. Khách du lịch ghé Lai Châu, thường tìm mua lợn cắp nách, bởi giá cả không quá đắt đỏ lại an toàn và ngon, đó là những lý do mà dù có vận chuyển xa, nhiều du khách vẫn cố mang về làm quà. Còn gì thú vị hơn trong cái tiết trời se lạnh được ngồi nhâm nhi rượu ngô bên bếp lửa và thưởng thức hương vị tuyệt vời của miếng thịt lợn cắp nách.
Xôi ngũ sắc Ở Lào Cai, mỗi dân tộc đều có vốn văn hóa truyền thống đặc trưng tạo nên vườn hoa đầy hương sắc. Trong đó, văn hóa ẩm thực truyền thống của người Tày, được thể hiện rõ nét qua hương vị xôi ngũ sắc. Xôi ngũ sắc của người Tày gồm các màu: Đỏ tươi, đỏ thẫm, vàng, nâu, tím. Người Tày quan niệm xôi màu tượng trưng cho ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Nếu xôi nhà ai pha chế màu chuẩn, đẹp thì được xem là người khéo tay, làm ăn phát đạt. [caption id="attachment_43033" align="aligncenter" width="450"]
Xôi ngũ sắc nhà ai càng đẹp chứng tỏ nhà đó khéo tay và làm ăn phát đạt.[/caption] Nguyên liệu làm xôi ngũ sắc bao gồm: gạo nếp thơm dẻo, hạt đều không lẫn tẻ, trộn với các loại cây rừng (co khảu, khảu đen) để nhuộm màu, tùy thuộc vào mỗi loại lá và cách pha chế để tạo ra 5 màu khác nhau, tạo ra sản phẩm xôi thơm ngon, hấp dẫn. Trước khi nhuộm màu xôi, gạo nếp vo sạch đem ngâm trong nước lã từ 6-8 giờ để hạt gạo có độ nở vừa phải. Chia gạo ra làm năm phần, mỗi phần tương ứng với một màu: nếu xôi màu đỏ dùng lá (co khảu), nhưng cách pha chế và thời gian ủ có khác đôi chút. Riêng màu xôi tím và nâu làm từ cây (khảu đen), trước khi giã lá nhỏ được hươ qua lửa cho héo, đem trộn với tro quả núc nác., lọc lấy nước trộn cùng gạo nếp, khi đồ xôi chín có màu vàng. Xôi ngũ sắc ngoài hương vị thơm ngon, béo ngậy hấp dẫn bởi màu sắc, chất của các loại lá cây rừng, còn có tác dụng chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe rất tốt. Người Tày làm xôi ngũ sắc trong các nghi lễ cũng giỗ, cưới hỏi, vào nhà mới và các ngày mồng 5 tháng 5, ngày Rằm tháng 7 hàng năm...
Cháo lươn Cháo lươn là một trong những đặc sản của xứ Sapa. Thịt lươn xào với nghệ, ớt, hành tăm. Xương sống lươn giã giập lọc lấy nước ninh cháo. Cháo lươn nóng ăn kèm với rau ngổ mới cảm nhận được hết hương vị thơm ngon, cay nồng hấp dẫn. Với người nông dân, con lươn thật thân quen và giản dị. Ra đến chốn thị thành, xuất hiện tại các nhà hàng thì những chú lươn trở thành đặc sản với các cách chế biến cầu kỳ... Cháo lươn là một trong những món ăn đặc sản của vùng núi Sapa. Không chỉ người dân xứ Sapa yêu thích món cháo này, mà người ở nhiều vùng quê khác cũng đã biết tiếng và không bỏ lỡ dịp thưởng thức khi có điều kiện. [caption id="attachment_43034" align="aligncenter" width="450"]
Không chỉ người dân yêu thích mà khách du lịch cũng rất mê món cháo lươn.[/caption] Nấu một nồi cháo lươn ngon đòi hỏi đôi bàn tay khéo léo, tỉ mỉ của các bà nội trợ. Lươn được làm sạch, đem luộc, gỡ lấy thịt. Theo kinh nghiệm của những người sành ăn, người ta không mổ lươn bằng dao mà dùng một thanh cật tre để tránh vị tanh, nồi nấu những món lươn cũng là nồi đất chứ không phải nồi đồng, nồi nhôm. Thịt lươn xào với nghệ, một chút ớt xay, tiêu, nhất là không thể thiếu được những cọng hành tăm chỉ mọc ở vùng Sapa, lá hành nhỏ xíu nhưng mang vị thơm cay nồng đặc trưng. Cháo lươn Sapa không xào thịt lươn đến săn khô như cháo lươn ở Hà Nội. Miếng lươn để nguyên, vẫn mềm, ngọt, thấm đậm vị thơm cay của hành, của ớt, của tiêu, óng ánh sắc vàng của nghệ, điểm mầu xanh của lá hành tăm, chỉ nhìn thôi cũng đủ thấy hấp dẫn. Xương sống lươn được giã giập rồi lọc lấy nước để ninh cháo. Gạo nấu cháo chọn loại gạo ngon, pha thêm chút nếp để cháo sánh hơn. Cái khéo của người dân ở đây là nấu cháo để nguyên hạt gạo mà ninh cho nhừ chứ không giã nhỏ hoặc xay gạo. Cháo ninh thật kỹ, hạt gạo nở bung, không đặc, cũng không được loãng quá. Khi ăn, lươn trộn cùng cháo, thêm gia vị, tiêu, ớt... tùy sở thích, ăn kèm vài ngọn rau ngổ càng thêm hấp dẫn. Ăn bát cháo nóng, mồ hôi lấm tấm trên trán, dù giữa mùa hè cũng nên dùng một bát nước chè xanh nóng để tráng miệng mới cảm nhận được cái thú vị, cái đặc sắc của món cháo lươn vùng Sapa.
Cơm lam Ai đã từng đi
tour du lịch Sapa sẽ không thể nào quên được sự hiện diện của Cơm Lam ở mọi nơi trong các bữa ăn. Từ nhà hàng, Khách sạn, đến các quán ăn ven đường… đều phục vụ món ăn độc đáo này. [caption id="attachment_43035" align="aligncenter" width="450"]
Cơm lam là một nét đặc sản trưng của người dân miền núi.[/caption] Để nấu cơm lam, người Sa Pa chặt một đoạn ống nứa hoặc ống trúc (gọi là “vầu”), thông mắc, rửa sạch. Ống nứa hoặc ống trúc phải là loại không già, không non, loại vừa qua tuổi măng. Cắt ống trúc một khúc dài hơn gang tay, cho nếp nương – nếp trồng trên ruộng bậc thang – đã vo vào. Nhưng nếu muốn có ống cơm lam ngon, phải ngâm nếp trong nước khoảng hai tiếng đồng hồ. Cho vào ống ba phần nếp, một chút muối và hai phần nước lạnh. Đậy kín miệng ống bằng cuộn lá chuối hơ se, đặt lên bếp lửa. Nướng cơm lam không đơn giản, phải canh lửa thật đều và liên tục trở ống, sao cho cơm trong ống “chín rền” mới đạt yêu cầu. Khi ăn, cắt ống cơm lam từng khúc nhỏ. Làm như vậy để vừa dễ lột bỏ vỏ trúc vừa giữ được cái màng lụa mỏng màu trắng ngà bên trong ống trúc bám dính vào khúc cơm. Cơm lam chấm muối vừng (muối mè) đã ngon vì vị bùi thơm của nếp hòa vị bùi thơm muối mè quyến luyến chân răng.
Cá suối [caption id="attachment_43036" align="aligncenter" width="450"]
Cá suối cũng là một đặc sản không nên bỏ lỡ khi du lịch Sa Pa.[/caption] Sa Pa không chỉ là vùng đất có cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, khí hậu mát mẻ trong lành mà còn là nơi có nhiều món ăn mang đậm hương vị núi rừng được nhiều du khách đặc biệt ưa thích. Trong đó nổi bật là món cá suối Mường Hoa, Mường TIên mang lên bán phố chợ. Cá suối có nhiều loại và điều đáng nói là không hề có vị tanh. Ăn cá suối chỉ việc nướng chín trên than củi, rồi ăn nóng ngay hoặc nướng qua, đem rán ròn rồi chiên với nước sốt cà chua cùng gia vị bột cà ri, bột hồ tiêu là trên mâm cơm đã có một món ăn ngon lành.