Đất nước Yemen có nhiều công trình kiến trúc lâu đời và rất đa dạng, nên văn hóa ở đây có bề dày hàng nghìn năm, hiện nay Yemen đang trong tình trạng chiến tranh ác liệt, các công trình văn hóa bị hủy hoại, người dân bị sát hại, kinh tế mới xuống dốc.
Khi du thuyền của chúng tôi tiến vào vinh Aden nằm giữa bán đảo Ả Rập và Somali, nhiều người có chút hồi hộp. Điểm đến kế tiếp của cả đoàn là Yemen, đất nước vừa bị Anh, Mỹ khuyến cáo người dân không nên đến đó du lịch. Khác với Dubai hay Oman cùng nằm trên hải trình, Yemen không giàu có xa hoa, tình ình chính trị lại vất ổn, Tuy nhiên ngày chúng tôi đến đó, tháng 12 năm 3012 thì nhiều du thuyền từ châu Âu vẫn chưa bỏ bởi đất nước này có nền văn hóa rất đặc sắc. Phụ nữ trên tàu không hào hứng lắm, còn chuẩn bị vào thành phố càng cùng mang tên Aden. Một trong số đó nhoẻn miệng cười: Chào mừng quý khách cập vịnh Cướp Biển và ghé thăm đất nước của những chiến binh".
1. Vùng đất của những chiến binh:
Vùng đất huyền bí Yemen
Đoàn xe bus chở khách du thuyền đi city tour được xe cảnh sát đi trước và đi sau hộ tống. Đường sá ở Aden nhỏ hẹp lại đông đúc, nếu không có sự hỗ trợ chắc đoàn xe khó lòng xoay trở để khách du lịch có thể lướt qua loạt di tích dày đặc ở đô thị hai ngàn năm tuổi. Là thành phố cảng sầm uất nhất nhì Yemen, Aden còn tự hào với về dày văn hóa ít nơi nào sánh kịp. Trong suốt năm thế kỷ đầu Công nguyên, Aden từ một làng chài đã liên tục phát triển để trở thành hải cảng chính của vương quốc Awsan, đóng vai trò quan trọng trong việc nối châu Phi với bán đảo Ả Rập.
Những thế kỷ tiếp theo, sau khi lần lượt chịu ảnh hưởng của Bồ Đào Nha, để chế Ottonman, vương quốc Anh, Aden được mở rộng và bồi đắp thêm nhiều tầng văn hóa phong phú. Xen giữa những phố cảng sầm uất, các tòa nhà hơn bốn trăm tuổi và những tường thành thời Trung Cổ vẫn tồn tại sừng sững. Địa hình Aden thoai thoải do thành phố hình thành quanh miệng ngọn núi lửa đã tắt. Cách không xa thành phố Mới tràng ngập toàn tiếng Anh, các thành đường hồi giáo, các khu đô thị cổ và các viện bảo tàng vẫn giữ nguyên vẻ cổ kính.
Xe bus chạy thật chậm khi đi ngang chợ cá ngay sát bãi biển. Chợ sạch sẽ, hầu như không có mùi tanh. Biển ở đây cũng rất đẹp và vui mắt nhờ loạt thuyền đánh cá sơn màu xanh đỏ. ĐỐi diện chơ là triền núi thấp có những dãy phố xinh xắn trồng nhiều hoa cảnh. Men theo cung đường núi thoai thoải toàn đá với đá, chúng tôi đến với di tích ngót nghét hai ngàn năm tuổi nổi tiếng Yemen. Đó là chuỗi 56 hồ chứa nước mưa do người xưa kỳ công đẽo vào đá núi mà thành. Trung bình mỗi hồ sâu hơn 10 mét, đường kính từ 15 đến 20 mét.
Từ xa xa các hồ nhìn như những lòng chảo khô cạn vì chức năng trữ nước ngày nay khopong còn nữa dù hệ thống dẫn nước từ mua từ trên núi xuống chảy vào hồ nhiều đoạn còn nguyên vẹn. Xung quanh hồ giờ là lan can gỗ rất nhiều loài hoa giấy đủ màu sắc trắng, hồng, cam, đỏ sặc sỡ giữa cái nắng Trung Đông. Các hồ nước nằm rải rác dưới chân núi, nối với nhau bằng lối đi uốn lượn xinh đẹp, có nhiều khe núi được cầu bắc qua làm mềm mại hẳn khung cảnh khô cằn.
Ở đây chúng tôi được tiếp xúc với những người Yemen đầu tiên. Đó là những người đàn ông mặc áo dài chấm đất màu trắng. Nụ cười thân thiện của họ phần nào xua đi sự e dè từ du khách. E dè cũng phải thôi. Yemen chỉ hơn 20 triệu dân nhưng sở hữu đến 50 triệu vũ khí. Nam giới xứ này trên 10 tuổi là không bao giờ thiếu con dao găm truyền thống trong người, chưa kể các loại súng ống hiện đại khác. Lịch sử tồn tại của Yemen quá khốc liệt, khốc liệt cho đến tận bây giờ nên mỗi người dân đều tự coi mình là một chiến binh và coi vũ khí chẳng khác gì trang sức.
Xe đi qua một vùng đất khô cằn để về lại bến cảng. Yemen nghèo thật! Dầu mỏ sắp cạn kiệt, nông nghiệp chậm phát triển. Lương một người đi làm chỉ khoảng 200USD một tháng nhưng hầu như nhà nào cũng có cả chục đứa con. Đàn ông Yemen vẫn được quyền lấy bốn vợ. Ngay vác tài xế bình dân của chúng tôi cũng có hai vợ. Đi ngang qua mấy cụm nhà dân thưa thớt làm bằng đất sét trộn rơm, ai nấy cố tìm bóng dáng người phụ nữ Yemen mặc bộ đồ áo choàng màu đen chỉ hở đôi mắt. Trong khi đàn ông Yemen luôn có nhu cầu bộc lộ cảm xúc bằng lời nói, hành động và thường xuyên bằng... vũ khí tì phụ nữ xứ này ngàn đời lặng thinh như đá. Qua nhiều thế hệ chỉ đợc tueeps xúc với người trong nhà, dần dà phụ nữ Yemen chỉ còn nói một thứ phương ngữ mà ngay cả người Yemen ở làng bên cạnh cũng chưa chắc hiểu được.
2. Vùng đất huyền bí:
Trái ngược với nền kinh tế, bề dày văn hóa và kiến trúc ở Yemen phải nói là giàu có. bảo tàng lớn nhất ở Aden làm chúng tôi phát ngợp với lịch sử hấp dẫn của vùng. Vùng duyên hải Yemen phát triển thương mại rất sớm, từng rất phồn thịnh và có ảnh hưởng rộng lớn khắp vinh Ba Tư cho đến một số vùng ven biển ở phía Đông châu Phi. Sau trong lục địa và nhiều hòn đảo nằm ngoài vịnh Aden đều có những di tích gắn với các truyền thuyết huyền bí xa xưa. Những câu chuyện từ bảo tàng khiến mọi người hào hứng với điểm đến kế tiếp là thành phố El Hodeidah nằm bên bờ biển Đỏ. Rời cảng Aden, thuyền đi thêm khoảng năm trăm dặm thì tiến vào eo biển Bad-el- Mandeb nối biển Đỏ với vịnh Aden. Cần nói thêm là cung đường chúng tôi vừa đi nổi danh trong lịch sử hàng hải với cái tên Pirate Alley ( đường Cướp biển). Nơi đây có nhiều tàu chở dầu và du thuyền cỡ lớn đã trở thành nạn nhân của một vụ cướp biển táo tợn, trong đó, chuyện một chiếc du thuyền sang trọng của Pháp bị cướp năm 2008 vẫn còn được nhắc đi nhắc lại.
May mắn cuối cùng chúng tôi cũng đến El Hodeidah an toàn. Thành phố này đậm chất Hồi Giáo với nghề đánh cá khá phát triển và khu vực cảng sầm uất. Dù du khách đến đây chưa nhiều nhưng cách phục vụ của taxi hay xe bus địa phương đã khá chuyên nghiệp. Du khách từng nhóm có thể yên tâm tự thuê xe đi lòng vòng thành phố. Bên cạnh các đền thờ và dinh thự đồ sộ, El Hideidah thu hút bởi nhưng chợ và khu phố cổ kiểu Ả Rập xưa. Tơ lụa, nữ trang bằng bạc và xương thú, thương hiệu... được bày bán tràn ngập trên những con phố lát đá xanh hun hút. Bên trong một khu phố hai tầng khang trang được bày bán công khai. Hầu hết cấc nước trên bán đảo Ả Rập đều cấm buôn bán sử dụng qât, ngoại trừ Yemen. Có đến 80% dân cư trưởng thành của Yemen nhai qât hằng ngày, phụ nữ nhai để quên đi cuộc đời tù hãm, đàn ông nhai đề tìm cảm giác phấn khích trong chốc lát.
Thứ thu hút chúng tôi nhất ở El Hodeidah là con đường nối thành phố này với thủ đô Sanaa cách đó 200 km. Cung đường băng qua dải núi đá mênh mông giữa sa mạc và có độ cao 2.900 mét so với mực nước biển. Đoàn cỉ được đi một đoạn để ngắm phong cảnh hùng vĩ rồi phải quay về cho kịp giờ lên tàu, hơn thế nữa vấn đề an ninh ở thủ đô lúc này không còn đảm bảo cho du khách nữa. Đó là điều làm nhiều người nuối tiếc. Sanaa được phong thành di sản văn hóa thế giới nhờ quần thể nhà tháp nhiều tầng, nhiều nhà trong số đó liên tục có người sinh sống từ hơn 1.000 năm trước cho đến tận hôm nay.
Chúng tôi chỉ được nhìn thấy những phiên bản nhỏ hơn của các cụm nhà "cao ốc" đó tại các thành phố cảng. Nhà cao đến 6,7 tầng được xây vuông vực bằng gạch đỏ, những ô cửa vòm quét vôi trắng được trang trí rất đẹp. Trình độ xây dựng của người Yemen xưa thật đáng nể. Theo truyền thuyết từ 2.500 năm trước, sau trận Đại hồng thủy, con trai lớn của Noah đã chọn Sanaa làm nơi sinh sống.
Yemen có phong cảnh đa dạng và nhiều di sản lâu đời bậc nhất bán đảo Ả Râp. Dù chỉ được lướt qua vài cửa ngỏ của đất nước khép kín này, chúng tôi cũng cảm thấy mình thật may mắn. Chỉ sau chuyến đi của chúng tôi ít lâu, các tàu du lịch phải bỏ Yemen ra khỏi hải trình Trung Đông vì xung đột đã lan rộng đến các thành phố bên bờ biển.
Theo Doanh nhân Cuối tuần