Điểm đặc biệt trong các hoạt động đón tết của người Nhật Bản

Tết là khoảnh khắc thiêng liêng, khi mỗi dân tộc đều thể hiện bản sắc văn hóa độc đáo của mình. Với người Nhật Bản, đây không chỉ là kỳ nghỉ lễ mà còn là thời điểm thanh lọc tâm hồn, tôn vinh tổ tiên và khởi đầu một hành trình mới trong sự tĩnh tại và trong sáng. Dù khác biệt so với Việt Nam hay nhiều quốc gia Á Đông khác, phong cách đón Tết của người Nhật Bản vẫn mang đậm nét trang nhã, tinh tế và thấm đẫm ý nghĩa nhân văn.

Để hiểu thêm những điểm khác biệt trong văn hóa đón tết, hãy cùng Top Ten Travel khám phá sâu hơn về cách người Nhật chuẩn bị, đón chào và tận hưởng những ngày đầu năm đầy an nhiên ấy ngay trong bài viết sau đây nhé!

1. Thời gian đón Tết

Trước năm 1873, Nhật Bản là đất nước đón Tết theo Âm lịch, tương tự như Việt Nam và nhiều quốc gia Á Đông khác. Tuy nhiên, khi bước vào thời kỳ cải cách Minh Trị, chính phủ Nhật quyết định chuyển sang sử dụng Dương lịch để đồng bộ với các nước phương Tây. Kể từ đó, Tết của người Nhật bắt đầu từ ngày 1/1 và kéo dài đến hết ngày 3/1 hàng năm.

Dẫu thời điểm thay đổi, nhưng tinh thần và phong tục cổ truyền vẫn được người Nhật gìn giữ trọn vẹn. Với họ, Tết là dịp để tẩy rửa điều cũ kỹ, hướng tới khởi đầu an lành, thể hiện lòng biết ơn với tổ tiên và mong cầu may mắn cho năm mới. Khách du lịch đến Nhật Bản từ giữa tháng 12 đã có thể cảm nhận rõ không khí Tết đang dần bao trùm khắp nơi. Từ những con phố tấp nập, khu chợ nhộn nhịp cho đến các ngôi đền linh thiêng trầm mặc, mọi không gian đều ngập tràn sắc xuân và hơi thở náo nức của sự chuẩn bị đón năm mới. vừa trang trọng, vừa ấm áp, đậm đà phong vị văn hóa Nhật Bản.

2. Nghi lễ chuẩn bị đón Tết

Theo quan niệm truyền thống đã tồn tại từ lâu đời, người Nhật Bản tin rằng vị thần năm mới (Toshigami-sama) sẽ ghé thăm từng gia đình vào dịp đầu năm để mang đến phúc lộc và may mắn. Do đó, quá trình chuẩn bị đón Tết của họ diễn ra rất cẩn trọng và trang nghiêm, thể hiện lòng thành kính đối với thần linh và tổ tiên.

Trước khi năm mới đến, người Nhật thực hiện nghi lễ Ōsōji, tức là tổng vệ sinh toàn diện nhà cửa, văn phòng, trường học và cả các công trình công cộng. Đây không chỉ là việc dọn dẹp thông thường mà còn mang ý nghĩa biểu trưng cho sự thanh lọc cả thể chất lẫn tinh thần, loại bỏ bụi bặm, điều xui rủi và những năng lượng tiêu cực còn sót lại của năm cũ. Nghi thức này thể hiện sâu sắc triết lý sống coi trọng sự sạch sẽ, trật tự và tinh thần đổi mới của người Nhật.

Bước sang giai đoạn trang trí, trước cửa mỗi ngôi nhà, người Nhật đều đặt một chậu cây Kadomatsu gồm ba loại chính là tre, thông và mận. Mỗi loại tre này sẽ tượng trưng cho một ý nghĩa khác biệt, nếu như tre tượng trưng cho sức sống mãnh liệt, thông biểu trưng cho sự trường tồn, thì mận chính là biểu tượng của sự khởi đầu tốt lành.

Ngoài 2 nghi lễ trên, thì khách du lịch Nhật Bản dịp tết còn được thấy người dân bản địa tiến hành treo Shimenawa, một sợi dây linh thiêng được bện từ rơm, đôi khi điểm xuyết bằng giấy trắng Shide để thêm phần đẹp mắt. Loại dây này thường trước cửa nhà hoặc trên các vật thiêng để xua đuổi tà khí, đánh dấu ranh giới giữa không gian phàm trần và vùng đất thiêng liêng.

Với sự tỉ mỉ và tính biểu tượng trong từng hành động, nghi lễ chuẩn bị trong từng ngày tết chính là một phong cách hoàn toàn khác biệt của người Nhật, không chỉ là sự kết tinh của triết lý sống và tinh thần tôn kính tổ tiên mà còn là biểu tượng cho một lối sống thanh khiết, trang nhã và đầy ý nghĩa nhân văn.

3. Thưởng thức sự giao hòa của ẩm thực ngày tết

Nếu như người Việt có bánh chưng, bánh tét thì người Nhật có Osechi-ryori, một bộ món ăn truyền thống được chuẩn bị công phu, trưng bày trong những hộp gỗ sơn mài nhiều tầng gọi là Jūbako. Điều đặc biệt ở Osechi-ryori là không chỉ đẹp về hình thức mà còn chứa đựng lời chúc phúc sâu sắc cho năm mới, được gói ghém trong từng món ăn. Mỗi tầng hộp tượng trưng cho một tầng ý nghĩa như may mắn, thịnh vượng, sức khỏe và trường thọ.

Một số nguyên liệu thường thấy nhất trong Osechi-ryori mà khách du lịch Nhật Bản nên thử một lần thưởng thức gồm: Kombu (rong biển), Kazunoko (trứng cá trích), Kuromame (đậu đen ngọt), Tazukuri (cá cơm khô tẩm gia vị), Kamaboko (chả cá hấp), Datemaki (trứng cuộn ngọt), Ebi (tôm luộc hoặc nướng), Kurikinton (khoai lang nghiền và hạt dẻ), Renkon (củ sen),...

Những nguyên liệu này không chỉ làm nên hương vị đặc trưng của ngày Tết Nhật Bản mà còn phản ánh triết lý sống coi trọng sự may mắn, sức khỏe và gắn kết gia đình của người dân xứ Phù Tang. Ngoài Osechi-ryori, thì ẩm thực ngày tết Nhật bản cũng vô cùng phong phú với các món ăn khác như:

Toshikoshi soba: món mì trường thọ được ăn vào đêm giao thừa, sợi mì dài tượng trưng cho cuộc sống bền lâu và sự buông bỏ điều không may.

Ozōni: món súp mochi truyền thống, mỗi vùng có hương vị riêng, thể hiện tinh thần đoàn kết gia đình.

O-toso: rượu sake đầu năm, được dùng để trừ tà và cầu chúc sức khỏe.

Tai nướng (cá tráp): biểu tượng của niềm vui và sự chiến thắng, thường xuất hiện trong các bữa tiệc mừng đầu năm.

Sự tinh tế trong ẩm thực Tết của người Nhật được thể hiện tinh tế ở cả hương vị, cách bày trí và triết lý ẩn chứa trong từng món ăn. Mọi thứ đều hướng tới sự hài hòa, thanh nhã và tôn vinh giá trị tinh thần của ngày đầu năm. Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về nét đặc trưng này, hãy tham khảo thêm thông tin trong bài viết Kinh nghiệm du lịch Nhật Bản Tết 2026 để biết cách thưởng thức trọn vẹn tinh hoa ẩm thực và văn hóa của xứ sở hoa anh đào trong dịp đầu năm mới nhé.

4. Phong tục và hoạt động đầu năm

Khi năm cũ khép lại và khoảnh khắc đầu năm mới đang đến gần, Người dân khắp các vùng miền tại Nhật Bản không chỉ chuẩn bị chu đáo cho lễ đón giao thừa mà còn háo hức tham gia những phong tục đặc sắc mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống. Đây là thời điểm mà mọi thế hệ cùng nhau hướng về cội nguồn, tận hưởng niềm vui đoàn tụ và cảm nhận trọn vẹn tinh thần Tết của xứ Phù Tang. Một số các phong tục đặc trưng diễn ra trong dịp Tết mà khách du lịch Nhật Bản không thể bỏ qua bao gồm:

Hatsumōde: Lễ viếng đền đầu năm, nơi người dân xếp hàng dài tại những ngôi đền linh thiêng như Meiji Jingu (Tokyo) hay Fushimi Inari (Kyoto) để cầu nguyện cho một năm bình an và thịnh vượng.

Omikuji và Omamori: Sau khi cầu nguyện, người Nhật thường rút quẻ bói may mắn (omikuji) và mua bùa hộ mệnh (omamori) hoặc thẻ cầu nguyện (ema) mang theo bên mình suốt năm, tượng trưng cho niềm tin và hi vọng.

Otoshidama: Trẻ em háo hức nhận phong bao tiền mừng tuổi từ ông bà, cha mẹ, những món quà nhỏ nhưng chứa đựng lời chúc phúc cho sự trưởng thành và học hành tiến bộ.

Trò chơi dân gian: Các gia đình thường cùng nhau chơi Hanetsuki (đánh cầu gỗ), Karuta (trò chơi thẻ bài), Takoage (thả diều) và Sugoroku (trò xúc xắc trên bàn cờ) – những hoạt động gắn kết các thế hệ và mang lại tiếng cười rộn ràng.

Hatsuhinode: Nghi lễ đón bình minh đầu tiên của năm, biểu tượng cho khởi đầu mới, niềm tin và hy vọng.

Hatsumode Fair và du xuân: Nhiều người tham gia hội chợ đầu năm, mua sắm đồ may mắn, hoặc ghé thăm các lâu đài và di tích cổ để cảm nhận không khí Tết tràn ngập khắp nơi.

Dù giản dị và không phô trương, nhưng các hoạt động đón Tết của người Nhật Bản vẫn tỏa sáng bởi chiều sâu văn hóa và nét tinh tế trong từng nghi thức. Giữa nhịp sống hiện đại hối hả, tinh thần Tết ấy vẫn vang vọng như lời nhắc nhẹ nhàng rằng, năm mới không chỉ là sự chuyển giao của thời gian, mà còn là dịp để con người tĩnh tâm, làm mới bản thân và khởi đầu một hành trình sống ý nghĩa hơn.

Nếu bạn là người yêu văn hóa và muốn trải nghiệm trọn vẹn không khí Tết Nhật Bản, hãy lên kế hoạch cho hành trình du lịch Nhật Bản ngay hôm nay để có cơ hội khám phá những nghi lễ, món ăn và phong tục độc đáo chỉ có tại xứ sở hoa anh đào dịp đầu năm nhé. Chúc bạn có một chuyến đi vui vẻ và thú vị.

Tiên Tiên