Nhắc đến các thức uống nổi tiếng nên thử khi đi du lịch Nhật Bản, chắc chắn Matcha không phải là cái tên quá xa lạ đối với nhiều du khách. Bột trà xanh Matcha từ lâu đã trở thành thức uống được yêu thích và phổ biến hàng đầu tại xứ sở mặt trời mọc, nhờ sở hữu hương vị thơm ngon độc đáo cùng những công dụng tuyệt vời đối với sức khỏe. Dưới đây là 10 sự thật thú vị về Matcha mà Top Ten Travel tổng hợp được và muốn chia sẻ đến các bạn!
1. Matcha được phát hiện một cách tình cờ
Matcha được đưa từ Trung Quốc sang Nhật Bản vào khoảng cuối thế kỷ 12, tuy nhiên vào thời điểm đó, bột trà xanh Matcha chỉ được chế biến đơn giản bằng phương pháp rang và nghiền nhuyễn lá trà. Mãi cho đến khi phương pháp canh tác Oishita (phương pháp trồng trong bóng râm) được phát minh, Matcha mới được tinh chế lại để có hương vị thơm ngon đậm đà hơn cũng như màu xanh đẹp mắt hơn.
Phát minh này được cho là đã xuất hiện vào một mùa đông khắc nghiệt, khi đó những người nông dân trồng chè quyết định sẽ che phủ những cây chè của họ bằng sậy và rơm, để tránh bị thiệt hại bởi sương giá ngay trước khi thu hoạch. Sau đó họ nhận ra rằng, việc che phủ giúp những cây chè tạo ra nhiều chất diệp lục hơn trong chồi mới để bù đắp cho việc thiếu ánh sáng mặt trời, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình quang hợp, từ đó nâng cao hàm lượng axit amin có trong những búp chè mới. Những chồi non này sau đó đã được hái bằng tay và chế biến thành bột Matcha có hương vị tươi ngon đậm đà như chúng ta biết đến ngày nay.
2. Matcha còn được người Nhật gọi là “Thiền lỏng”
Matcha được biết đến như một chất kích thích dịu êm, có hàm lượng caffeine chỉ bằng 1/3 so với một tách cà phê thông thường do đó thường được các nhà sư Phật giáo Zen ưa chuộng sử dụng như một loại trà thiền. Trái ngược với các hiệu ứng bồn chồn, khó chịu do cà phê gây ra, Matcha mang đến cho người uống trạng thái hưng phấn dịu êm - một cảm giác tỉnh táo hoàn toàn về mặt tinh thần và thư giãn sâu tương tự như những tác dụng của thiền định.
Chính vì lý do này, Matcha đôi khi còn được người dân xứ Phù Tang gọi là “thiền lỏng” và được các nhà sư Thiền tông ưu tiên sử dụng, giúp tăng khả năng tập trung trong các buổi thiền dài. Nhiều người Nhật ngày nay cũng yêu thích việc uống một ly Matcha trước khi tập yoga hoặc thiền.
3. Matcha - Trà “treo” duy nhất trên thế giới
Một trong những đặc điểm thú vị của Matcha khiến nó trở nên độc đáo hơn đó chính là loại trà này được tiêu thụ ở dạng bột, khi uống sẽ được hòa vào nước ấm. Tuy nhiên bột trà xanh Matcha không hòa tan hoàn toàn, nó chỉ được “treo” lơ lửng trong nước, được người Nhật thưởng thức ngay sau khi pha chế, trước khi phần bột trà bắt đầu lắng xuống đáy cốc. Chính điều này làm cho Matcha trở thành loại trà “treo” duy nhất trên thế giới. Nếu có dịp đi tour du lịch Nhật Bản, đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức thức trà hấp dẫn này bạn nhé!
4. Matcha có vị ngọt tự nhiên “Umami” vô cùng bí ẩn
Người Nhật tin rằng, bột Matcha cao cấp hơn sẽ được đặc trưng bởi vị ngọt tự nhiên “Umami”. Umami đôi khi còn được gọi vui là “hương vị thứ 5 bí ẩn” bên cạnh vị chua, đắng, ngọt và mặn thông thường của gia vị, tương đương với vị ngọt đậm đà của nước dùng Dashi nổi tiếng ở Nhật. Việc những cây chè được trồng trong bóng râm được cho là nguyên nhân chính tạo nên vị ngọt tự nhiên “Umami” này trong bột Matcha cao cấp.
5. Hương thơm của Matcha có tính trị liệu “Oika”
Một đặc điểm quan trọng khác của bột Matcha cao cấp tại xứ sở mặt trời mọc đó chính là hương thơm Oika - mùi thơm sảng khoái đặc trưng của những lá trà xanh được trồng trong bóng râm. Hương thơm Oika rất quyến rũ, thường chỉ có trong trà Gyokuro và bột Matcha chất lượng cao - 2 loại trà xanh nổi tiếng của Nhật Bản được trồng dưới bóng râm.
6. Matcha và những lợi ích không ngờ đối với sức khỏe
Các catechin polyphenol hay hợp chất chống oxy hóa có trong bột Matcha đã được chứng minh là có thể bảo vệ cơ thể chống lại một số loại bệnh như bệnh ung thư, bệnh tim mạch, hỗ trợ giảm cholesterol và nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến huyết áp,... Ngoài ra, việc uống bột Matcha Nhật Bản còn hỗ trợ quá trình đốt cháy chất béo, tăng cường trao đổi chất và thúc đẩy quá trình giảm cân của cơ thể. Xét về mức độ chống oxy hóa, một tách Matcha chứa hàm lượng chất chống oxy hóa cao gấp 137 lần so với một tách trà xanh thông thường.
7. Màu sắc của Matcha thể hiện chất lượng của nó
Màu xanh của bột Matcha chính là dấu hiệu quan trọng để nhận biết chất lượng của nó. Bột Matcha cấp cao hơn thường sẽ có màu xanh lục nhạt, trong khi các loại Matcha có chất lượng thấp hơn sẽ có màu xanh ngả vàng nâu. Tại Nhật Bản, mọi người thường sử dụng quy tắc ngón tay cái đơn giản để phân loại màu sắc của Bột Matcha, gồm hai loại chủ yếu là màu xanh lá cây thông (xanh đậm, xanh xanh) và xanh tre (xanh nhạt hơn, hơi ngả vàng), trong đó màu xanh lá cây thông thể hiện Matcha có chất lượng cao hơn.
Sự khác biệt này được cho là xuất phát từ thực tế chỉ có cặp lá non nhất, mọc ở trên cùng thân trà mới được hái thủ công để sản xuất nên bột Matcha cao cấp theo phương pháp được gọi là Niyou Tsumi (hái hai lá) làm cho trà có màu xanh lục cực kỳ đẹp mắt.
8. Nhiệt độ và độ mềm của nước ảnh hưởng đến hương vị Matcha
Ba yếu tố chính tạo nên hương vị đặc trưng của Matcha gồm có theanine (vị ngọt dịu), catechin (vị chát) và caffeine (vị đắng nhẹ). Vì các yếu tố này được chiết xuất ở những nhiệt độ khác nhau do đó hương vị của bột Matcha có thể thay đổi bằng cách điều chỉnh nhiệt độ của nước pha. Nếu muốn thưởng thức một ly Matcha có hương vị êm dịu, bạn nên sử dụng nước có nhiệt độ thấp hơn (tốt nhất là dưới 65°C), bởi càng nhiều theanine được chiết xuất thì càng ít catechin và caffeine được chiết xuất.
Ngoài ra, bạn cũng nên ưu tiên sử dụng nước mềm (nước có chứa ít khoáng chất hơn) để pha Matcha bởi một số loại khoáng chất có trong nước cứng có thể làm hỏng các thành phần tạo nên hương vị tinh tế của trà. Top Ten Travel khuyên bạn nên khử clo trong nước máy bằng cách đun sôi nước trước, sau đó để nước nguội xuống khoảng 70°C trước khi pha Matcha.
9. Matcha nhạy cảm với không khí, ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm
Bột Matcha của Nhật Bản đặc trưng bởi quá trình oxy hóa tối thiểu, gần như giữ nguyên so với trạng thái trước khi hái (bằng chứng là độ xanh đẹp mắt của chúng). Sau khi hái, lá trà nhanh chóng được khử enzyme bằng cách hấp nhằm ngăn chặn quá trình oxy hóa tiếp theo có thể làm trà chuyển sang màu nâu do tiếp xúc với không khí. Khi quá trình oxy hóa bắt đầu diễn ra, lá trà sẽ trải qua quá trình biến đổi hoàn toàn và cho ra một hương thơm và mùi vị hoàn toàn khác biệt.
Do kích thước hạt nhỏ làm cho diện tích tiếp xúc với không khí lớn cho nên bột Matcha rất dễ bị ảnh hưởng bởi quá trình oxy hóa, có thể xảy ra khi tiếp xúc với không khí, ánh sáng mặt trời, độ ẩm cũng như nhiệt độ không khí. Do đó nếu muốn bảo quản bột Matcha tốt hơn, bạn tránh đựng Matcha trong bao bì trong suốt hoặc không kín khí. Sau khi mở, Matcha phải luôn được bảo quản ở nơi khô ráo và thoáng mát, tránh ẩm mốc, tránh ánh nắng mặt trời trực tiếp,...
10. Các chiến binh Samurai thường uống Matcha trước trận chiến
Vào khoảng thế kỷ 13, các nhà sư đã giới thiệu bột Matcha cho các chiến binh Samurai như một thức uống giúp bổ sung năng lượng và tăng cường sức chịu đựng cho các trận chiến kéo dài. Không phải tất cả các loại Matcha Nhật Bản đều giống nhau, sự khác biệt giữa Matcha dành cho nghi lễ và Matcha dành cho thực phẩm nằm ở cách những lá trà được chế biến cũng như nguồn gốc của chúng.
Loại Matcha dành cho cấp độ nghi lễ thường rất khó để tìm thấy. Đây là loại trà Matcha có chất lượng cao nhất bởi nó sử dụng những lá non của cây trà xanh. Không giống như loại Matcha dành cho cấp thực phẩm, loại Matcha dành cho các nghi lễ tại xứ sở Phù Tang chứa hàm lượng các chất chống oxy hóa cao hơn, sở hữu hương vị thơm ngon và đậm đà hơn rất nhiều.
Trên đây là một số thông tin hữu ích liên quan đến Matcha - thức uống nổi tiếng trong các tour du lịch Nhật Bản mà Top Ten Travel tổng hợp được và muốn chia sẻ đến các bạn. Không những sở hữu mùi vị thơm ngon hấp dẫn, Matcha còn là một loại “siêu thực phẩm” cực kỳ tốt cho sức khỏe của bạn nữa đấy! Nếu vẫn chưa biết mua gì về làm quà khi đi du lịch Nhật Bản, hãy cân nhắc lựa chọn tuyệt vời này bạn nhé!
Bảo Trân